Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nội địa phần lớn là vừa và nhỏ, chưa tham gia sâu được vào chuỗi giá trị sản xuất của các doanh nghiệp FDI.
Việt Nam hiện có khoảng 300 doanh nghiệp cung cấp sản phẩm phụ trợ cho các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam.
Trong bối cảnh bình thường mới, nhiều doanh nghiệp FDI tại nước ta đang tăng cường tìm kiếm các nhà cung ứng nội địa để phục hồi lại các nhà sản xuất để tiết kiệm chi phí vận chuyển, tăng sức cạnh tranh... Tuy nhiên, hiện các doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu còn rất hạn chế. Vậy làm thế nào để tiếp sức cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ bắt nhịp cung ứng cho doanh nghiệp FDI, Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với chuyên gia kinh tế Huỳnh Thanh Điền về vấn đề này.
* Nhiều nhận định cho rằng, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước, hiện nay phần lớn là vừa và nhỏ, khả năng cung ứng sản xuất cho các doanh nghiệp FDI còn rất thấp. Ông nghĩ gì về điều này?
- Trước đây, khi nói tới doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thì thường là những doanh nghiệp nhỏ, sẽ sản xuất những linh kiện phụ trợ cho các doanh nghiệp lớn. Nhưng trong những năm gần đây, xu hướng bây giờ hội nhập, chuỗi giá trị phân công trên toàn thế giới. Để một doanh nghiệp sản xuất sản phẩm đầu cuối thì họ sẽ cần rất nhiều các sản phẩm chi tiết, trung gian, những dịch vụ phụ trợ và những sản phẩm này được bố trí, phân bổ trên toàn cầu. Cho nên bây giờ, các doanh nghiệp phụ trợ không còn là những doanh nghiệp nhỏ và vừa nữa, mà có thể là doanh nghiệp rất là lớn.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ làm những sản phẩm kiểu nhỏ và vừa. Còn những doanh nghiệp lớn sẽ tham gia vào những sản phẩm có khả năng tích hợp vào những công nghệ để sản xuất ra những sản phẩm đầu cuối có chất lượng cao.
Tại Việt Nam, phần lớn là doanh nghiệp phụ trợ đơn giản chứ chưa có sản phẩm đầu cuối chất lượng cao. Ôtô chỉ có Trường Hải, VinFast... Một số sản phẩm là đầu cuối thôi, đa phần còn lại chúng ta làm phụ trợ. Phụ trợ của chúng ta ở công đoạn quá đơn giản, vì vậy nên chủ yếu là phụ trợ cho các doanh nghiệp lớn ở trong nước, còn sản xuất khẩu ra nước ngoài còn rất hạn chế.
* Đâu là những thách thức khiến các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ khó tham gia vào chuỗi cung ứng này, thưa ông?
- Khó khăn thì có rất nhiều. Thứ nhất vì doanh nghiệp nước ngoài không tin tưởng đặt hàng các doanh nghiệp của mình. Nguyên nhân là doanh nghiệp trong nước cũng chưa đủ mạnh dạn đầu tư công nghệ. Ở TP.Hồ Chí Minh, có những doanh nghiệp mà khách hàng đến bảo doanh nghiệp đầu tư công nghệ, máy móc thiết bị thì họ sẽ hướng dẫn sản xuất, nhưng doanh nghiệp không dám đầu tư. Nhiều doanh nghiệp sợ là nếu đầu tư máy móc thiết bị, mà mai mốt doanh nghiệp này không đặt hàng nữa.
Thứ hai là khả năng tương tác với doanh nghiệp đầu cuối rất là hạn chế. Ví dụ, doanh nghiệp đầu cuối đặt hàng, họ thay đổi liên tục. Doanh nghiệp muốn sản xuất thì phải lên một kế hoạch sản xuất rất bài bản và người ta mới theo dõi được. Cho nên doanh nghiệp không đáp ứng được nhu cầu, người ta cũng ngại đặt.
Thứ ba là các doanh nghiệp FDI khi qua Việt Nam thì đã có các doanh nghiệp cung cấp phụ trợ cho họ từ trước rồi nên họ cũng không dễ dàng thay đổi những đối tác đó. Do đó, cơ hội của doanh nghiệp Việt bị thu hẹp lại.
* Để bắt nhịp cung ứng cho các doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ cần phải làm gì?
- Việt Nam đang có rất nhiều cơ hội nhờ việc dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc. Nhưng để nắm bắt được cơ hội này, doanh nghiệp phải có kế hoạch dài hạn, mạnh dạn đầu tư công nghệ.
Thực tế hiện nay, nhiều doanh nghiệp FDI sẵn sàng chia sẻ kiến thức, hỗ trợ các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ cải tiến kỹ thuật trong 1-2 năm đầu hợp tác. Tuy nhiên, doanh nghiệp đang có tư duy muốn có đơn hàng luôn mà không đầu tư, nâng cấp trình độ kỹ thuật; chỉ nhìn nhận lợi ích trước mắt mà chưa tính con đường lâu dài, trong khi các doanh nghiệp FDI vốn có yêu cầu rất cao về mặt kỹ thuật.
Thứ hai, muốn đầu tư thì phải có vốn, nên doanh nghiệp cũng cần tiềm lực tài chính mạnh.
* Theo ông, thành phố cần có những chính sách hỗ trợ gì để doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam tham gia nhiều hơn, sâu hơn vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI?
- Định hướng của TP.Hồ Chí Minh là phát triển công nghiệp phụ trợ. Do vậy, một trong những cách giúp doanh nghiệp mạnh dạn thì chúng ta phải hỗ trợ về mặt tín dụng. Chẳng hạn như TP.Hồ Chí Minh có gói kích cầu, thì những doanh nghiệp nào đầu tư vào công nghiệp phụ trợ khi vay ngân hàng thì thành phố sẽ hỗ trợ bao nhiêu % lãi suất. Ví dụ, lãi suất 12% thì thành phố hỗ trợ 100% hay 50% trên tỉ lệ này. Có nguồn hỗ trợ như vậy, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư, đỡ ngại rủi ro hơn.
Thứ hai là cho doanh nghiệp thấy được nếu không bán cho doanh nghiệp này thì vẫn có thể bán cho những doanh nghiệp khác. Cho nên về mặt công nghệ, công nghiệp phụ trợ phải là công nghệ tích hợp hay còn gọi là công nghệ linh hoạt.
* Xin cảm ơn ông!
Hà Duyên
https://laodong.vn/doanh-nghiep-doanh-nhan/thay-doi-tu-duy-nang-luc-de-bat-nhip-voi-doanh-nghiep-fdi-1054539.ldo
Tiếng Anh
