| bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam |
Sau 2 tháng triển khai thực thi EVFTA, mới có khoảng 7,3% hàng hóa trong tổng kim ngạch hàng hóa xuất khẩu sang EU được hưởng ưu đãi thuế quan. Liệu rằng đây có phải là con số quá khiêm tốn so với những kỳ vọng chúng ta đặt vào EVFTA, thưa bà?
- Dưới tác động của EVFTA, Việt Nam sẽ có sự tăng trưởng ấn tượng về xuất nhập khẩu với EU. Vào năm 2025, dự báo kim ngạch xuất khẩu sang EU tăng 42,7% và nhập khẩu từ EU tăng 33,06% so với kịch bản không có EVFTA. Trong tổng thể, GDP của Việt Nam có thể tăng thêm từ 7,07-7,72% trong giai đoạn 2030-2035.
Sau gần 2 tháng thực hiện, số liệu Bộ Công Thương cho thấy đã có trên 7.200 bộ Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) mẫu EUR.1, với kim ngạch 277 triệu USD hàng hóa xuất khẩu sang EU. Đây không phải con số khiêm tốn, thậm chí còn có thể nói là con số đáng kể, bởi trong cả năm đầu tiên Việt Nam mở cửa thị trường với ASEAN, tỷ lệ tận dụng ưu đãi chỉ 5-6%.
Hơn nữa, các DN cũng như các cơ quan nhà nước có liên quan vẫn còn rất “bỡ ngỡ”, mới bước đầu làm quen với EVFTA, trong khi thị trường quốc tế còn đang chịu nhiều ảnh hưởng tiêu cực từ đại dịch Covid-19. Do đó, đây cũng là dấu hiệu cho thấy các DN của chúng ta đã quan tâm nhiều hơn, nên chúng ta có quyền hy vọng từ nay đến cuối năm và trong những thời gian sau này nữa, những kết quả từ việc thực hiện thực hóa EVFTA sẽ càng ngày càng nhiều hơn.
Trong việc thực thi EVFTA, bà nhận thấy đâu là điều khó khăn nhất đối với các DN, nhất là cộng đồng DN nhỏ và vừa?
- Theo tôi, nhiều DN còn chưa biết về những cam kết trong EVFTA để tận dụng và triển khai. Hơn nữa, việc thực hiện EVFTA hiệu quả với DN hay không còn phụ thuộc vào công tác tổ chức, đưa ra những thủ tục, quy tắc, quy trình như: cấp giấy chứng nhận xuất xứ, thông quan hàng hóa, lao động, môi trường, sở hữu trí tuệ… Những quy trình, thủ tục này vẫn còn một số vướng mắc, nên chúng tôi mong DN cùng các cơ quan nhà nước làm sao có thể cải thiện, để các quy trình được suôn sẻ, phù hợp nhất với hoạt động của các DN.
Một điểm cuối cùng nhưng lại là nền tảng cơ bản nhất, đấy là để có thể thắng trong bất kỳ một cuộc chơi nào thì DN phải có năng lực, nhất là năng lực cạnh tranh. Đây là điều nhiều DN Việt Nam còn thiếu và yếu. Vì thế, các DN phải làm sao để cải thiện năng lực cạnh tranh, năng lực trong quản trị DN một cách chuyên nghiệp hóa hay cải thiện năng lực trong việc cung cấp những sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có chất lượng tốt nhất. Nếu các DN làm được, cộng hưởng với lợi ích, cơ hội từ EVFTA thì các DN có thể vững vàng, giảm bớt khó khăn để cạnh tranh tại thị trường EU.
Từ những vấn đề nêu trên, để thúc đẩy những kết quả này tốt hơn trong thời gian tới, theo bà, các DN và cơ quan chức năng vẫn phải có những hành động như thế nào?
- Rõ ràng, để DN có thể tận dụng được những cơ hội, hiện thực hóa các kỳ vọng từ EVFTA không phải là nhiệm vụ đơn giản. Vì thế, việc đầu tiên là các DN phải biết cơ hội nằm ở đâu, phải hiểu đúng và đủ về những cam kết cụ thể liên quan tới hoạt động kinh doanh mà EVFTA đặt ra để chuẩn bị, tận dụng các cam kết một cách phù hợp. Do đó, một phần của nhiệm vụ này phải đến từ sự chủ động của DN, phần còn lại là nhiệm vụ phổ biến, tuyên truyền về EVFTA của các cơ quan chức năng.
Đây là nhiệm vụ rất cấp bách, cần sự thực hiện đồng bộ từ các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Công Thương. Đối với VCCI, qua việc tiếp xúc với các DN, chúng tôi cũng đã thực hiện nhiều giải pháp, phối hợp với các hiệp hội, cơ quan, tổ chức thực hiện các hoạt động tuyên truyền, phổ biến về EVFTA đến DN; mới đây nhất còn ra mắt ấn phẩm cẩm nang cho DN về các cam kết, hướng dẫn thuế quan, các biện pháp phi thuế quan, quy tắc xuất xứ… khi thực thi EVFTA.
Cùng với đó, để nâng cao năng lực của DN, chúng ta cần đẩy mạnh xây dựng chuỗi cung ứng bởi các Hiệp định thương mại tự do luôn đưa ra những yêu cầu rất nghiêm khắc về xuất xứ hàng hóa. Nếu chúng ta có thể phát triển ngành công nghiệp phụ trợ tốt thì sẽ tạo cơ hội giúp các DN tham gia sâu hơn, mức độ cao hơn các chuỗi cung ứng toàn cầu, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về xuất xứ hàng hóa. Thực tế là Chính phủ cũng đã nhận thức được vấn đề này, nên về cơ bản, chúng ta đang đi từng bước một, đi cùng với các vấn đề về chính sách vĩ mô, phát triển kinh tế. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cũng cần phát triển về lực lượng lao động, chú trọng đào tạo nghề… giúp các DN có thêm cơ hội phát triển bền vững hơn.
Ngành Hải quan nên thực hiện những nhiệm vụ nào để EVFTA được thực thi thuận lợi nhất, thưa bà?
- Theo tôi, Bộ Tài chính đã thể hiện sự sẵn sàng cao đối với EVFTA. Với ngành Hải quan, nhiệm vụ quan trọng là phải thực hiện các công tác về chống gian lận xuất xứ. Thực tế là ở đâu có ưu đãi thì ở đó có nguy cơ gian lận để hưởng ưu đãi thuế quan theo EVFTA khi nhập khẩu vào Việt Nam, khiến ngân sách nhà nước thất thu, DN trong nước phải chịu cạnh tranh không công bằng với hàng nhập khẩu gian lận, uy tín hàng hóa xuất khẩu bị ảnh hưởng… Ngoài ra, một số sản phẩm của Việt Nam chỉ được hưởng ưu đãi thuế theo hạn ngạch, nên hàng gian lận xuất xứ Việt Nam vào EU trước sẽ làm hàng Việt Nam mất cơ hội hưởng ưu đãi.
Do đó, chống gian lận là công tác quan trọng, không chỉ với hàng nhập khẩu mà cả với hàng xuất khẩu trong thực thi EVFTA. Vì thế, cơ quan Hải quan cần thực hiện tốt trách nhiệm và nghĩa vụ “gác cửa” về thương mại ở biên giới, kiểm soát hàng hóa ra vào, vận chuyển quá cảnh, tạm nhập tái xuất… Cùng với đó, cơ quan Hải quan cần tiếp tục đưa ra nhiều cải cách hơn nữa để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hàng hóa hợp pháp được giao thương nhanh chóng.
Theo : haiquanonline.com.vn
Tiếng Anh
