Năm 2020, tác động từ dịch COVID-19 đã khiến nhiều doanh nghiệp ngành da giày rơi vào khó khăn.Kết thúc năm 2020, kim ngạch xuất khẩu da giày đạt gần 20 tỷ USD, giảm hơn 10% so với mức 22 tỷ USD của năm 2019.
Theo nhận định của Hiệp hội Da Giày - Túi xách Việt Nam (LEFASO), hai tháng đầu năm 2021 tình hình đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp ngành da giày có khởi sắc hơn. Tuy nhiên, năm 2021 được nhận định tiếp tục là năm khó khăn do tình hình đại dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, tác động tiêu cực đến ngành da giày, nhất là trong các vấn đề nguồn cung nguyên liệu và nhân công.
Cấp thiết nguồn nguyên liệu nội địa
Để có thể hưởng các lợi thế và ưu đãi từ các thị trường tiềm năng, nhóm hàng da, giày của Việt Nam phải đáp ứng quy tắc xuất xứ riêng của mỗi thị trường.
Với thị trường châu Âu, EVFTA cho phép các doanh nghiệp Việt Nam sử dụng nguyên liệu (da, vải) nhập khẩu từ bất cứ nước nào cùng có FTA với Việt Nam và EU. Ví dụ, da, vải nhập khẩu từ EU hoặc Hàn Quốc là nước có FTA với cả Việt Nam và EU sẽ được hưởng cắt giảm thuế nhập khẩu vào EU theo EVFTA, với điều kiện sản phẩm cuối cùng làm tại Việt Nam.
Quy định về xuất xứ sang thị trường Hoa Kỳ đơn giản hơn so với châu Âu. Theo đó, nguyên tắc chung và cơ bản để xác định nước xuất xứ của hàng hóa là dựa vào sự biến đổi đặc tính và giá trị gia tăng của hàng hóa. Nước xuất xứ của hàng hóa là nước cuối cùng sản xuất ra hàng hóa đó, với điều kiện hàng hóa đó đã biến dạng để mang tên mới và có đặc tính sử dụng mới.Ví dụ, giày dép, túi xách sản xuất ở Việt Nam bằng da nhập khẩu được coi là hàng có xuất xứ Việt Nam.
Theo LEFASO cho biết, hiện nay, nguồn cung nguyên, phụ liệu cho ngành da giày đang phụ thuộc tới 60% vào hàng nhập khẩu.Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19, những gián đoạn trong chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu nhập khẩu đã ảnh hưởng rất lớn đến các nhà sản xuất da giày của Việt Nam.
Theo số liệu của bà Nguyễn Thị Xuân Thúy, Trưởng phòng Chiến lược và chính sách hội nhập, Viện Nghiên cứu chiến lược chính sách Công Thương, trong 3.000 doanh nghiệp da giày thì chỉ 17 doanh nghiệp có hoạt động thiết kế, 400 doanh nghiệp sản xuất nguyên liệu, phụ kiện hoặc gia công các công đoạn trung gian…
"Nguyên phụ liệu cho da giày sản xuất tại Việt Nam mới chỉ tập trung cho dòng sản phẩm trung bình và trung bình khá, còn lại vẫn phải nhập khẩu, khiến giá trị gia tăng của sản phẩm không cao.Trong khi đó, để được hưởng ưu đãi từ các Hiệp định thương mại thì sản phẩm da giày cần phải đáp ứng quy định hàm lượng xuất xứ nguyên liệu.Do đó, công nghiệp hỗ trợ nội địa vẫn là lĩnh vực cần được tập trung phát triển nếu ngành da giày muốn bứt phá mạnh mẽ", bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch LEFASO chỉ ra.
Ông Nguyễn Đức Thuấn, Chủ tịch LEFASO đánh giá, việc phát triển công nghiệp phụ trợ để bảo đảm nguồn cung phụ liệu, phụ kiện ngay trong thị trường nội địa cho ngành da giày là vấn đề cấp thiết và đã được đề cập nhiều năm nay song Việt Nam vẫn chưa làm được.
Đại diện Công ty CP tập đoàn Gia Định cho rằng, để phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, doanh nghiệp mong muốn có sự hỗ trợ về tài chính, cụ thể là có cơ chế ưu đãi cho vay tài chính hoặc giảm thuế. Việc giảm thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào ngành công nghiệp phụ trợ sẽ giúp sản phẩm làm ra cạnh tranh được về giá thành so với những sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc cũng như các nước khác.
Liên quan đến chính sách cho ngành da giày phát triển công nghiệp hỗ trợ, đại diện Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, hiện Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo sửa Nghị định 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ có bổ sung danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ phù hợp với thực tế hiện nay. Trong lần sửa Nghị định này, Bộ Công Thương cũng đưa vào đề xuất việc hỗ trợ 50% tối đa mức vay tín dụng khi doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ.
Thiếu lao động đang là vấn đề trong giai đoạn phục hồi sau dịch COVID-19
Một "hậu quả" tiếp theo mà COVID-19 mang đến cho các doanh nghiệp da, giày đó là thiếu lao động.
LEFASO cho biết, trong thời điểm dịch bệnh diễn ra từ đầu năm 2020, nhiều đơn hàng bị hoãn, hủy đột ngột đã buộc doanh nghiệp phải cho 30-70% lao động nghỉ việc. Đến khi có đơn hàng trở lại, doanh nghiệp không tuyển dụng được đủ lao động bởi một số lượng lớn lao động đã chuyển sang lĩnh vực, ngành nghề khác hoặc về quê.
Đại diện Công ty CP tập đoàn Gia Định cho biết, mặc dù doanh nghiệp đã có đơn hàng từ nay đến cuối năm 2021 nhưng khó khăn là không có nguồn lao động kỹ thuật cao. Hiện nay, lao động của nhà máy chỉ còn khoảng 70%, do đó nhà máy hiện chỉ duy trì được khoảng 50-60%công suất.
Cùng với việc thiếu nhân công, hiện giá nhân công sản xuất các sản phẩm da giày đang tăng cao, ở mức 171 USD/tháng đối với vùng 1 và 151 USD đối với vùng 2. Trong khi đó tại Indonesia, giá nhân công chỉ khoảng 100 USD, Ấn Độ, Myamar, Bangladesh giá nhân công giao động ở mức từ 81-95 USD.
Đại diện LEFASO cho biết, chi phí nhân công đang là thách thức lớn đối với doanh nghiệp ngành da giày khi chi phí lao động chiếm 24% giá xuất khẩu, tăng 30% so với trước.
Mới đây, trong văn bản góp ý kiến cho Báo cáo của Bộ LĐTB&XH gửi Thủ tướng Chính phủ về kiến nghị điều chỉnh lương tối thiểu vùng năm 2021, LEFASO kiến nghị năm 2021 không điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng mà tiếp tục áp dụng mức lương tối thiểu vùng theo quy định tại Nghị định số 90/2019/NĐ-CP ngày 15/11/2019 của Chính phủ. Đồng thời, Hiệp hội cũng kiến nghị cần duy trì, triển khai nhanh các gói hỗ trợ, tạo môi trường để doanh nghiệp vượt qua khó khăn.
Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Công Thương Cao Quốc Hưng cho biết, Bộ đang triển khai xây dựng chiến lược phát triển ngành da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035, dự kiến sẽ hoàn thành trong năm 2021.
Trong đó sẽ tập trung phát triển nguyên phụ liệu ngành dệt may, da giày nhằm đáp ứng các yêu cầu về quy tắc xuất xứ trong các FTA. Đồng thời phát triển nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp trong vấn đề về mẫu mã, thiết kế, nghiên cứu phát triển. Đảm bảo các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, an toàn, lao động và phát triển bền vững với mục tiêu cuối cùng là phát triển bền vững và xanh hóa ngành da giày Việt Nam.
Nguồn : Báo chính phủ
Tiếng Anh
