Trải qua nhiều thế kỷ, công nghệ thuộc da đã là những bí mật của các thương hiệu thời trang đồ da hàng đầu để tạo ra những chiếc sofa da, túi xách, giày dép… thật chất lượng nhất.
Để tạo ra được một miếng da thành phẩm đạt chất lượng tốt người ta cần thực hiện quá trình thuộc da.
Ngay từ thuở hồng hoang, con người đã tận dụng phần da thú săn bắt được để làm áo khoác ủ ấm hay làm tấm che cho lều trại để trú ngụ. Thuộc da được xem là hoạt động có lịch sử lâu đời nhất của loài người. Từ những nhu cầu thực tế, con người nhận thấy lớp da thú cần phải mềm và mỏng hơn nhưng vẫn đảm bảo độ bền và chắc chắn. Đó là lý do công nghệ thuộc da đã ra đời và do người Assyrian vùng Tây Á.
Từ thế kỉ thứ 8, giao thương giữa các quốc gia có bước phát triển đột phá mới, da nhanh chóng trở thành một mặt hàng được mang đi trao đổi và xuất hiện trên thị trường với tần suất phổ biến hơn. Da khi đó không còn là đặc quyền dành cho các nước phương Tây khi mà đế chế Mông Cổ đã xuất hiện hùng mạnh với những bộ áo giáp, mặt nạ hay mũ,… đều bằng da.
Cho đến thế kỉ 14, tính ứng dụng của da mở rộng. Da trở thành chất liệu đặc biệt được sử dụng để bọc các bộ sofa, các loại ghế và việc chế tác các mẫu đồ da đã đạt đến mức nghệ thuật. Đặc biệt ở “thiên đường tình yêu” Venice- Italia vào thế kỉ thứ 15 và 16, da còn được sử dụng dùng để bọc rương, hòm hay bìa sách…vì ở thời điểm đó da được xem là chất liệu bền nhất.
Tất cả các con da trước khi tiến hành thuộc luôn phải được phân loại kỹ càng theo chủng loại, kích thước, khối lượng, tính chất riêng …để có những phương pháp bảo quản để có chế độ xử lí thích hợp với từng loại.
Các bước trong quá trình chuẩn bị thuộc có thể khác nhau, phụ thuộc vào nguyên liệu, phương pháp bảo quản và mục đích sử dụng da thành phẩm.
Những cơ bản khâu chuẩn bị bao gồm các bước: tạo ẩm, ngâm vôi, tẩy lông, tẩy vôi, làm mềm. Tất cả những khâu này được thực hiện bằng cách axit hoá.
a. Tạo ẩm ( Hồi tươi):
-Mục đích của tạo ẩm: phục hồi lại lượng nước ban đầu có trong da đã bị mất đi do quá trình con người tiến hành bảo quản da. Đồng nghĩa với việc, cấu trúc sợi da trở lại như trạng thái gần như ban đầu.
-Thời gian hồi tươi lâu sẽ làm vi khuẩn có khả năng tái sinh vì thế nhiệt độ ở giai đoạn này vô cùng quan trọng. Chọn khoảng nhiệt độ từ 26 -27 độ C để có thể ngăn chặn vi khuẩn sinh sôi.
b.Tẩy lông, ngâm vôi:
-Mục đích: tẩy sạch lớp lông, biểu bì, thượng bì và loại bỏ lớp mỡ dưới da. Quá trình diễn ra hoạt động này khá phức tạp, da sau khi được tẩy lông ngâm vôi sẽ nở ra. Vì thế trong giai đoạn này luôn cần phải kiếm soát thật chặt các hóa chất, nhiệt độ, nước và thời gian.
Với kỹ thuật thuộc da hiện đại, quá trình ngâm vôi sẽ được tiến hành trong foulons với tốc độ 3-4 vòng/phút, thời gian kéo dài trong 12-18 giờ và cứ 10 phút/giờ đảo một lần để đảm bảo các dung dịch được thấm đều vào lớp da.
-Nước rửa da được sử dụng là nước cứng. Nó có thể tạo trên bề mặt của da một lớp CaCO3 khiến cho da thành phẩm bị giảm chất lượng. Vì thế cần cho thêm 0.5% lượng vôi so với lượng da vào nước để cải thiện vấn đề này.
-Tẩy lông ngâm vôi: Thực hiện trong foulons, trọng lượng nước và hoá chất tính theo lượng da phù hợp, được quay trong thời gian 12h-24h
c. Xẻ mỏng:
Ví dụ: Da ngâm vôi xong sẽ có độ dày mặt cật khoảng 4 mm, sau thuộc da sẽ còn 2,8 mm, sau khi bào sẽ là 2,6 mm và đến da hoàn thành độ dày chỉ còn 2,3 mm.
d. Tẩy vôi, làm mềm:
Da sau khi tẩy lông ngâm vôi, các hoá chất kiềm trong do cần được loại bỏ, nếu không chúng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng da thuộc ( thuộc Crôm và kể cả thuộc tanin thảo mộc).
-Tẩy vôi và làm mềm thường được tiến hành trong foulons, quá trình làm mềm được tiếm hành sau khi đã tẩy vôi loại bỏ các hóa chất kiềm trong da, tắng chất lượng da.
– Hiện nay thường dùng foulons có tốc độ cao hơn tốc độ thùng quay để hồi tươi và tẩy lông, nhằm nâng cao khả năng tẩy của các tác nhân tẩy. Tuỳ theo mặt hàng, việc tẩy vôi có thể dùng các tác nhân khác nhau.
– Làm mềm: là tạo cho da có mặt cật nhẵn, loại toàn bộ sự trương nở và lớp ghét trên mặt cật. Các tác nhân làm mềm sẽ tác dụng đến các collagen không có cấu trúc như sợi đàn hồi tăng sự mềm mại, độ đàn hồi của mặt cật, việc này có ý nghĩa lớn đố với da thuộc Crôm – mặt hàng làm thắt lưng da, vi da, cặp da, túi da, găng tay, bọc đệm; nhưng không có y nghĩa đối với các loại da cứng như da đế giày, da dùng cho công nghiệp.
-Thực tế, quá trình làm mềm được thực hiện trong cùng foulons dùng để tẩy vôi và cùng trong một bể của công đoạn tẩy vôi. Yếu tố nhiệt độ và thời gian rất quan trọng đối với quá trình làm mềm, tối ưu là 37 độ C, vì nhiệt độ này thích hợp cho hoạt động của men; pH cũng có vai trò quan trọng, pH tối ưu là 8,3. Thời gian làm mềm phù hợp, quá lâu sẽ giảm độ bền chịu kéo của da.
– Phương pháp kiểm tra quá trình làm mềm băng cách gấp da lại và vắt để cho bọt khí đi qua.
Thuộc da là quá trình mà qua đó da trần được chuyển hoá thành da thuộc với những đặc tính tối ưu của nó như chịu nhiệt độ cao, không thối rữa khi tiếp xúc với nước và các môi trường khác, chịu được tác động phá hoại của vi sinh vật và có độ thấu khí cao.
Thuộc da có thể được thực hiện bằng một trong hai phương pháp là thuộc bằng tanin thảo mộc hoặc thuộc bằng khoáng chất:
a. Thuộc bằng thực vật:
Phương pháp thuộc bằng thực vật sử dụng tanin. Tanin là một lớp các hóa chất polyphenol làm se có mặt tự nhiên trong vỏ cây và lá của nhiều loài thực vật. Các tanin liên kết với các protein colagen trong da và che phủ lên chúng, làm cho da thuộc trở nên ít thấm nước hơn và khó bị vi khuẩn, nấm mốc tấn công hơn. Quy trình này cũng làm cho da trở nên mềm hơn. Các loại vỏ cây chủ yếu được sử dụng trong thuộc da ngày nay bao gồm các loài trong các chi Castanea, Quercus, Coriaria, Notholithocarpus, Tsuga, Schinopsis, Aspidosperma, các loài cây ngập mặn, Acacia (đặc biệt là Acasia catechu) và Terminalia (như Terminalia chebula). Da sống được căng trên các khung và ngâm vài tuần trong các bể lớn với nồng độ tanin ngày càng tăng. Da thuộc thực vật mềm và được sử dụng trong sản xuất các loại va li hay đồ da gia dụng.
Hiện tại, sản phẩm sofa Chateau d’Ax do Kenli phân phối sử dụng da thuộc bằng tanin thảo mộc. Phương pháp thuộc da này thường mất nhiều thời gian hơn khiến cho chi phí sản xuất đắt đỏ nhưng chất lượng thành phẩm lại rất tuyệt vời. Đây cũng là phương pháp ít doanh nghiệp sử dụng do chi phí tốn kém, và Chateau d’Ax – tập đoàn sản xuất sofa lớn thứ 2 châu Âu – nằm trong số ít đó.
Chính nhờ sự 100% tự nhiên nên các sản phẩm sofa của Chateau d’Ax rất được người dân châu Âu ưa chuộng. Họ yêu thích sự tự nhiên, da càng ít qua xử lý hóa chất họ càng yêu thích. Đặc biệt, da thuộc theo phương pháp tanin thảo mộc rất an toàn cho sức khỏe, phù hợp với những gia đình có trẻ nhỏ.
b. Thuộc da bằng khoáng chất:
Trước khi có sự đưa các hóa chất crom vào quá trình thuộc da thì một vài bước là cần thiết để sản xuất ra da sống có thể thuộc. Các bước này bao gồm: cạo lông (loại bỏ lông), tẩm vôi (ngâm tẩm các chất kiềm như natri hydroxit), khử vôi (phục hồi pH trung hòa), ngâm mềm da bằng enzym, và ngâm chua (hạ pH của da sống bằng muối và axit sulfuric).
Độ pH phải là rất axit khi crom được đưa vào để đảm bảo các phức chất crom là đủ nhỏ để ăn khớp với khoảng cách giữa các sợi và phần sót lại của colagen. Khi mức thấm crom mong muốn vào da đã đạt được, độ pH của da lại được nâng lên một lần nữa để tạo thuận lợi cho quy trình thuộc. Bước này gọi là bazơ hóa. Ở trạng thái thô, da thuộc bằng crom có màu xanh lam, vì thế còn gọi là da xanh ẩm. Thuộc bằng crom nhanh hơn so với thuộc bằng thực vật (chưa tới một ngày cho công đoạn này của thuộc da bằng crom) và sản xuất ra da có thể kéo giãn, thích hợp để sản xuất ví, túi xách hay quần áo.
Hiện tại 80% sản phẩm sử dụng phương pháp thuộc da bằng Crom nhờ sự nhanh chóng, tiện dụng.
Da thuộc bằng khoáng chất chứa crom được gọi là da xanh ẩm, các hình thức thuộc da bằng phèn, các muối zirconi, titan, sắt, hoặc bằng các kết hợp giữa chúng, làm cho da được gọi là da trắng ẩm. Da trắng ẩm cũng là một công đoạn bán thành phẩm như da xanh ẩm, nhưng là thân thiện sinh thái hơn. Nhiệt độ co rút của da trắng ẩm thay đổi trong khoảng 70-85 °C, trong khi đó với da xanh ẩm là trong khoảng 95-100 °C.
Tiếp theo công đoạn sau, ta cần kiểm tra độ xuyên thấu của axit hoá, thử nhiệt độ và pH.
Đối với da phèn cần dùng chất chống mốc để phòng mốc, thường dùng 0,3-0,5% Preventol WB.
Da sau khi thuộc độ ẩm còn rất cao 60-65%, chưa có độ mềm dẻo cần thiết, bề mặt thô và dễ ngấm nước. Vì thế sau khi thuộc nhất thiết phải qua công đoạn chỉnh lý.
Đây là giai đoạn chỉnh sửa da, trau truốt da để da thành phẩm ưng ý, đạt yêu cầu, đúng mục đích sử dụng.
Da được đưa đến xưởng may gia công để tạo những tấm da chất lượng.
Chiếc sofa nhà bạn đang sử dụng có phải được làm từ da bò? Hãy yên tâm sở hữu những chiếc sofa da bò thật nhập khẩu đặc biêt là từ Italia bởi Italia sở hữu công nghệ thuộc da nổi tiếng trên thế giới và đã bắt đầu được gần 1000 năm nay, trong khi các nước công nghiệp thuộc da nổi tiếng trên thế giới cũng mới chỉ bắt đầu từ thế kỉ 17.
Mẫu sofa da đẳng cấp được sản xuất từ Ý thường được làm từ da bò của Ý hoặc da bò được nhập khẩu trực tiếp từ các nước Châu Âu- nơi mà có khí hậu ôn đới, đồng cỏ phì nhiêu. Chính vì vậy mà da bò của các nước ôn đới mềm và mịn hơn so với da bò của các nước nhiệt đới như Trung Quốc hay Việt Nam…Đây cũng là lí do tại sao da được sản xuất tại Ý lại đẹp và chất lượng hơn hẳn da của các nước Châu Á sản xuất.
Tiếng Anh
