Mọi vận động viên chuyên nghiệp (và cả nghiệp dư) đều tìm cách để cải thiện thành tích của mình. Trong thế giới thể thao đầy tính cạnh tranh, việc tạo ra một thành tích mới có thể đến từ rất nhiều lý do, như đẩy cơ thể đến mức giới hạn, cải thiện sức khỏe và sức mạnh một cách toàn diện hoặc dốc hết sức mình để đạt được một mục tiêu duy nhất. Có rất nhiều thứ giúp chúng ta làm điều đó, từ chế độ bổ sung dinh dưỡng, nâng cấp các trang thiết bị hỗ trợ luyện tập từ trang phục bơi cho đến gậy bóng chày, bóng golf và giày chạy.
Đặc biệt là với giày chạy, chúng thường xuyên trở thành một chủ đề sốt dẻo khi đưa ra bình luận vì rất nhiều người sử dụng chạy bộ làm phương thức tập thể dục chính hoặc bổ trợ. Thị trường giày chạy bộ toàn cầu có giá trị khoảng 13.1 tỉ USD, chính vì vậy ta có thể tin rằng những đôi giày chạy thật sự sẽ có các tính năng đặc biệt để cải thiện hay nâng cao thành thích của vận động viên. Bài viết sẽ đề cập đến khía cạnh giá tiền của những đôi giày này có xứng đáng với chất lượng hay không và chúng có thể cải thiện thành tích ở mức độ như thế nào.
Lịch sử của những đôi giày chạy bộ
Những đôi giày chạy đã xuất hiện từ hàng nghìn năm trước với nhiều hình thù khác nhau, như những đôi giày được đan từ các loại sợi hay các loại cây. Giày chạy bắt đầu trở thành xu hướng chỉ mới từ cuối thế kỷ 19 cho đến nay. Thời đó, những đôi giày chạy có hình thức như những đôi giày bình thường, thêm vào đó là đế bằng cao su (để cải thiện độ êm và độ đàn hồi) và gai bằng kim loại (để tăng độ bám và tốc độ). Những thiết kế thô sơ này được phát minh ra bởi chính những người đàn ông mà ngày nay đã xây dựng nên các thương hiệu giày nổi tiếng như Reebok và Dunlop.
Tuy nhiên, không phải chỉ đến những năm 1890 mà cao su mới được sử dụng rộng rãi và là một vật liệu linh hoạt. Những đôi giày có thể được làm từ đế cao su mỏng hơn và gắn trực tiếp vào phần vải bên trên. Nhờ đó mà những đôi giày này có khối lượng nhẹ hơn và có thể tạo thành nhiều hình dáng khác nhau. Và nó còn giảm tiếng ồn khi bước đi, từ đó mà nó có tên gọi là "sneakers". Đến những năm 1920, những đôi giày chạy hiện đại được thiết kế bởi Adolf Dassler, người cùng với em trai là Adi sáng lập thương hiệu giày Adidas. Kết hợp giữa thân hình mỏng và ôm sát hơn, lót giày, gai được cấp bằng sáng chế và đế cao su bền hơn, đôi giày của Adidas đã giành chiến thắng trong cuộc đua 800m tại thế vận hội Olympics năm 1928.
Cuối thế kỷ 20, một cuộc cạnh tranh khốc liệt diễn ra giữa các sản phẩm giày chạy về độ thoải mái và tính năng mới đã nổ ra. Nike ra đời từ những năm 1970 và trở thành một đối thủ nặng ký với mẫu thiết kế đế giày độc nhất giúp tạo lực kéo lớn hơn khi chạy. Trong khi đó, vào những năm 1980, các hãng đã tạo ra nhiều công nghệ và vật liệu lót giày mới như silicone và thậm chí là túi khí, đây là những vật liệu được cho là sẽ hấp thụ lực từ quá trình chạy, giúp giảm các triệu chứng mỏi cơ và căng cơ.
Cuộc đua phát triển các đôi giày chạy luôn diễn ra nhanh chóng, nhưng tốc độ cạnh tranh còn quyết liệt hơn nữa khi bước vào thế kỷ 21 với các mẫu giày được sản xuất theo yêu cầu bằng công nghệ in 3D, phù hợp với mọi hình dáng bàn chân của khách hàng, có những đôi giày siêu nhẹ khối lượng dưới 100g và thậm chí là siêu mỏng, chúng mỏng đến mức trông như một lớp da thứ hai của bàn chân vậy, và vô số những thứ mới lạ khác. Mỗi sự cải tiến này đều có thể mang lại những kết quả khác nhau như độ tiện lợi hoặc khả năng bảo vệ tốt hơn, nhưng cuộc tranh luận về những hiệu quả thật sự của chúng vẫn chưa dừng lại.
Giày chạy bộ có tác dụng gì?
Về mặt giả thuyết, giày chạy có tác dụng như những đôi giày thông thường (bảo vệ bàn chân và bổ trợ cho các điểm tiếp xúc), đồng thời tăng cường khả năng di chuyển nhanh hơn, linh hoạt hơn, giảm lượng năng lượng hao hụt và thêm các phần bảo vệ khu vực thường xảy ra chấn thương. Chúng ta thường cho rằng những đôi giày chạy hoàn hảo sẽ giúp tăng tốc độ chạy và nâng khả năng của mỗi người lên cấp độ mới. Nhưng sự thật không hoàn toàn như vậy.
Những đôi giày có thể có những loại đế lót khác nhau, cũng như chiều cao của vòm giày, từ đó hỗ trợ dáng bàn chân bẩm sinh của bạn. Giày chạy cũng có thể có chiều cao gót khác nhau làm thay đổi bước chạy của người mang, cũng như những phần đệm lót để giảm tác động (xu hướng của mỗi bước chạy là từ mũi bàn chân hướng vào lòng bàn chân). Tất cả những yếu tố này và tác dụng của chúng phụ thuộc vào sở thích cá nhân và hình dáng cơ thể khi vận động của bạn. Nếu bạn tập luyện chạy bộ nghiêm túc và cần một lựa chọn tốt nhất cho quá trình tập luyện, bạn sẽ phải mua và thử, cũng như trải nghiệm rất nhiều mẫu khác nhau (cả tốt và xấu) để có thể tìm thấy đôi giày phù hợp cho bạn.
Nhiều người cho rằng giày chạy bộ không có khả năng làm giảm chấn thương hay giảm lực tác động lên các khớp xương, nhưng các đánh giá khoa học về vấn đề này (ở cả hai phía) thường không mấy rõ ràng. Giày chạy và giá trị xã hội của nó đôi lúc hơi bất thường. Nhất là việc đôi giày không chỉ là công cụ mà còn là một phụ kiện thời trang; mục đích hỗ trợ vận động lại thường bị giới hạn bởi mục đích thời trang.
Tuy nhiên, với một thị trường trị giá 13 tỉ USD thì hiển nhiển phải có sự phát triển về ngoại hình và cả mức độ phù hợp. Điểm thuận lợi lớn nhất của dòng giày chạy là khả năng tùy chỉnh không giới hạn của chúng. Với hàng nghìn mẫu giày khác nhau trên thị trường, bạn chắc chắn sẽ tìm được một đôi hoàn hảo cho đôi chân cũng như túi tiền của bạn.
Chạy chân trần
Có một thời gian rộ lên phong trào chạy bằng chân trần như tổ tiên chúng ta đã làm hàng nghìn năm trước. Những người ủng hộ xu hướng này cho rằng qua quá trình tiến hóa, đôi bàn chân của chúng ta đã thích nghi để có thể đi bộ, chạy, nhảy và leo trèo hoàn toàn tự nhiên. Chạy chân trần trở nên phổ biến mạnh mẽ, kéo theo đó là cơ số các sản phẩm ăn theo như giày thu gọn mang lại cảm giác như chân trần… Nhiều người thật sự thích cảm giác chạy bộ mà lòng bàn chân của họ có thể tiếp xúc trực tiếp với nền đất, nhưng xuất phát từ lối sống thành thị, các công ty giày đã ra mắt các sản phẩm giày đế bệt, giày có kiểu dáng tự nhiên, hay thậm chí là giày có năm ngón chân riêng biệt. Thực tế là nền công nghiệp sản xuất giày phục vụ nhu cầu chạy chân trần có trị giá tới 1.5 tỉ USD.
Nike Zoom VaporFly 4% Ice Blue
Những tính năng mới nhất
Ngày nay, khoa học đã có thể tính toán được những đặc tính kỹ thuật của giày chạy mà trước đây không thể. Những sáng chế gần đây nhất của Nike đã khiến thế giới giày chạy toàn cầu phải chấn động. Thế hệ giày mới này có tên Vaporfly với công nghệ sợi nano carbon đã được kiểm chứng là có thể cải thiện thành tích của vận động viên. Vật liệu mới này có khả năng hấp thụ và tái sử dụng năng lượng cực tốt, có nghĩa là sau mỗi bước chạy, đôi giày đã có thể giúp con người bật bước kế tiếp. Nghiên cứu cho thấy dòng giày này có thể tăng tốc độ chạy của vận động viên khoảng 1%. Cấu trúc này mô phỏng cấu trúc bó cơ bên trong chân chúng ta, Vaporfly là một trong những phát minh mới thú vị nhất trong những năm gần đây. Dù 1% có vẻ không nhiều, nhưng trong một cuộc thi marathon 42km thì sự khác nhau ở tốc độ sẽ mang lại kết quả rất khác biệt.
Lời kết
Trong lịch sử của những đôi giày nói chung và giày chạy bộ nói riêng, những cải thiện nhỏ về sự thoải mái, hình dáng và tính năng đã giúp các vận động viên thi đấu hiệu quả hơn và an toàn hơn, nhưng về mặt tốc độ, giày chỉ là công cụ giúp vận động viên có thể phát huy tối đa tiềm năng của họ. Chỉ gần đây thôi thì giày chạy mới mang lại sự cải thiện đáng kể cho thành tích của người dùng. Ai cũng nhìn thấy được sự thay đổi trong tương lai, nhưng cho đến lúc đó, cách tốt nhất để cải thiện tốc độ của bạn là tiếp tục tập luyện và chiến thắng chính bản thân mình.
Theo : Science ABC
Tiếng Anh
