Những cơ hội từ xuất khẩu xanh
Xuất khẩu xanh đang là xu hướng tất yếu, các quy định, tiêu chuẩn liên quan đến yếu tố xanh đang dần được luật hoá tại các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam.
Hiện tại, nhiều nền kinh tế phát triển trên thế giới đã đặt ra những quy định liên quan đến môi trường khắt khe hơn đối với hàng hóa nhập khẩu như: chính sách tăng trưởng xanh châu Âu, thỏa thuận xanh châu Âu kèm theo các cơ chế chương trình. Cụ thể là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (Carbon Border Adjustment Mechanism - CBAM); Chiến lược từ Trang trại đến bàn ăn (Farm to Fork); Kế hoạch Hành động kinh tế tuần hoàn (Circular Economy Action Plan) hay Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030...
Ông Vũ Bá Phú – Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) – cho rằng, xuất khẩu xanh với Việt Nam bao gồm cả cơ hội và thách thức. Đó là xuất khẩu xanh mang lại lợi nhuận biên cao hơn cho sản phẩm. Những sản phẩm đáp ứng được tiêu chuẩn xanh, chứng chỉ carbon có giá bán cao hơn rất nhiều lần so với sản phẩm thông thường.
Ngoài ra, để đáp ứng các tiêu chuẩn xanh, doanh nghiệp phải nâng cao năng lực để tạo ra được sản phẩm xanh. Khi đó, doanh nghiệp một mặt không phải nộp thuế carbon, sản phẩm lại có lợi thế cạnh tranh hơn so với sản phẩm cùng loại của nước khác chưa đáp ứng tiêu chuẩn này.
“Một lợi thế nữa, trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn xanh, kinh doanh có điều kiện đối với các tập đoàn kinh tế lớn, đa quốc gia có chuỗi cung ứng dài và rộng khắp thế giới thì chi phí chuyển đổi là rất lớn, thời gian chuyển đổi sẽ lâu hơn. Trong khi với Việt Nam, hầu hết doanh nghiệp xuất khẩu có quy mô nhỏ và vừa, việc chuyển đổi hệ thống kiểm soát nội bộ sẽ nhanh hơn, tốn ít chi phí hơn”- ông Vũ Bá Phú cho hay.
Đẩy mạnh tuyên truyền về chuyển đổi xanh, sản xuất kinh doanh có trách nhiệm
Trên thực tế, các bộ, ngành, trong đó có ngành Công Thương đã nỗ lực định hướng và hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng giảm thải carbon, nghiên cứu ban hành chính sách, cơ chế hỗ trợ triển khai các giải pháp áp dụng công nghệ sạch, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, sản xuất sạch hơn, kinh tế tuần hoàn.
Vừa qua, Bộ Công Thương ban hành Quyết định 980/QĐ-TTG ngày 22 tháng 8 năm 2023 ban hành danh mục đối tượng ưu tiên đầu tư các sản phẩm công nghệ, thiết bị, sản phẩm ngành công nghiệp môi trường và Quyết định 500/QĐ-TTg ngày 15 tháng 5 năm 2023 phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, với mục tiêu đẩy mạnh phát triển các nguồn điện năng lượng tái tạo, giảm mạnh nhiệt điện than. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương thường xuyên triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại như tổ chức chuỗi hội nghị giao ban định kỳ hàng tháng theo chủ đề giữa Bộ Công Thương, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp và hệ thống các cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài nhằm trao đổi thông tin, cập nhật các thông tin mới nhất về quy định của quốc tế, chính sách pháp luật quốc gia nhập khẩu, đặc biệt các quy định về giảm phát thải khí nhà kính, các chính sách, tiêu chuẩn sản phẩm xanh để giúp các doanh nghiệp nâng cao nhận thức, năng lực trong quá trình phát triển và sản xuất kinh doanh phù hợp với thông lệ quốc tế và quy định của pháp luật, đáp ứng quy định của nước nhập khẩu và yêu cầu của các nhà mua hàng quốc tế.
Ông Vũ Bá Phú cho hay, từ năm 2022, Bộ Công Thương đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ phối hợp với các bộ, ngành liên quan, Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài để cung cấp nhanh những thông tin, yêu cầu mới và hướng dẫn của EU liên quan đến thoả thuận xanh, chuyển đổi xanh của EU giúp doanh nghiệp thích ứng hiệu quả và nhanh nhất đối với yêu cầu mới này. Song song với việc hỗ trợ tiếp cận thông tin, nâng cao năng lực đáp ứng tiêu chuẩn mới cho doanh nghiệp, các bộ, ngành liên quan nhanh chóng bổ sung và hoàn thiện khung khổ pháp lý, đưa ra các quy định, tiêu chuẩn để xác định thế nào là xanh.
“Riêng trong công tác xúc tiến thương mại, chúng tôi đã xây dựng bộ chỉ số về năng lực xúc tiến thương mại, sắp tới bộ chỉ số này sẽ được bổ sung thêm những chỉ số về chuyển đổi xanh trong xúc tiến thương mại và xúc tiến xuất khẩu”- ông Vũ Bá Phú thông tin và cho biết thêm, trên góc độ xúc tiến xuất khẩu, từ năm 2022 Bộ Công Thương đã tổ chức Diễn đàn xúc tiến xuất khẩu với chủ đề “Xúc tiến xuất khẩu xanh” nhằm qua đó tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức hơn nữa cho doanh nghiệp về vai trò, ý nghĩa của chuyển đổi xanh, sản xuất kinh doanh có trách nhiệm với hàng hoá xuất nhập khẩu.
Theo ông Phú, việc cần phải làm khẩn trương nhất vẫn là phổ biến tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các doanh nghiệp xuất khẩu về chuyển đổi xanh, chấp hành Thoả thuận Xanh của EU và sản xuất kinh doanh có trách nhiệm để một mặt tiếp cận, thích ứng với yêu cầu mới, mặt khác tận dụng nhanh cơ hội mang lại từ quy định so với các đối thủ cạnh tranh. Để hoàn thành việc này một cách hiệu quả, chúng ta phải kéo cả hệ thống chính trị vào cuộc từ trung ương đến địa phương, doanh nghiệp, hoạt động tuyên truyền phải mang tính liên vùng.
Ngoài ra, Bộ Công Thương sẽ triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật nâng cao năng lực với sự hợp tác của các tổ chức quốc tế để nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng cho các ngành sản xuất, đặc biệt với từng ngành có liên quan đến Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU.
“Mỗi ngành sản xuất, mỗi khu vực, Bộ Công Thương sẽ cung cấp hỗ trợ kỹ thuật thông qua chương trình với doanh nghiệp. Trên khía cạnh xúc tiến xuất khẩu, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để cung cấp tốt nhất thông tin về quy định mới và hướng dẫn mới liên quan đến Thoả thuận Xanh EU, kinh doanh có điều kiện và kinh tế tuần hoàn cho các ngành sản xuất trong nước để có thể đáp ứng hiệu quả”- ông Phú nhấn mạnh.