Người tiêu dùng bình thường có thể sẽ nghĩ, đế foam nào thì cũng như đế foam nào thôi! Nhiều người sẽ không nghĩ rằng có sự khác biệt gì giữa các bộ đế hiện nay, nhưng sự thật là có rất nhiều quá trình nghiên cứu khoa học, chế tạo chất liệu hoá học được thực hiện để sản xuất nên những bộ đế êm ái này.
Trở lại lịch sử một chút, phiên bản đế giày bằng cao su trộn foam nguyên thủy nhất ra đời năm 1929 và được chế tạo bởi nhà hoá học có tên Eric Owen. Và thế là chất liệu xốp làm ra từ polymer tổng hợp như nhựa và cao su tổng hợp ra đời.
Chất liệu mút xốp đầu tiên được chế tạo làm đế giày là EVA (Etylen-vinyl axetat – hỗn hợp các mắt xích vinyl axetat được phân bố ngẫu nhiên cùng với các mắt xích etylen). Công nghệ chất liệu này được sử dụng rộng rãi trên giày dép trong hơn 30 năm. Ngay từ những ngày đầu, các hãng sản xuất giày đã nhận thấy lợi ích của việc tinh chỉnh những thành phần chất liệu riêng lẻ để tạo nên một hỗn hợp tốt hơn. Cho đến gần đây, trong những quy trình chế tạo, có rất nhiều kiểu pha chế, co giãn, làm nóng, làm mát nguyên vật liệu thô thuộc được khám phá và thử nghiệm để tạo ra những thuộc tính hỗn hợp đa dạng.
Mọi thuộc tính của chất liệu đều có thể được tinh chỉnh – như là độ dày, tính đàn hồi, độ bền lâu, độ mau xuống cấp và tính phản ứng với nhiệt độ thất thường – và đó chỉ là đối với một loại foam. Ngày nay, các công ty lớn đã có lựa chọn khác là loại mút xốp TPU (thermo-plastic polyurethane), cũng có đa dạng những thuộc tính có thể tinh chỉnh, thậm chí còn nhiều hơn.
Trước khi React được phát triển và tung ra, bộ đế foam cao cấp nhất của Nike có thể kể đến Lunarlon, làm từ EVA. Lunarlon rất nhẹ, nhưng không thể nào bì được về độ đàn hồi, co dãn với Boost, làm từ TPU. Chất lượng “tiền nhiệm” của TPU là PU đã bị ruồng bỏ từ những năm 90s. PU đã từng được dùng để chế tạo đế giày bởi tính dễ đúc và khả năng làm ổn định những thành phần EVA mềm tốt. PU được sử dụng trên đế ENCAP của New Balance và bao bọc đế Air của Nike. Tuy nhiên, yếu điểm khiến PU không được sử dụng rộng rãi nữa là tính chịu đựng kém.
Vì lý do đó, dễ hiểu khi các công ty sản xuất giày tập trung sử dụng EVA để chế tạo – nhưng những nhược điểm cũng xuất hiện. Đầu tiên phải kể đến việc EVA có độ chịu mài mòn thấp cũng như dễ bị biến dạng khi nén. Nói dễ hiểu là EVA mau mất đi tính đàn hồi. Rõ ràng, những chất liệu lỗi thời này sẽ không phải là câu trả lời. Và thế là, công ty hoá chất BASF đến từ Đức đã chế tạo ra phiên bản nâng cấp của TPU – đó là một loại TPU siêu nhỏ được giãn nở sẵn.
Đây cũng là phiên bản chất liệu được adidas mua và sử dụng để làm nên đế Boost siêu êm ái. Tuy nhiên, đây có thể được xem là bất lợi cho adidas khi, không như Nike tự phát triển, sáng chế và sở hữu công nghệ React hoàn toàn, công ty này thật sự không sở hữu văn bản quyền sáng chế của công nghệ dùng trên Boost. Điều này giải thích mức giá cao hơn của dòng giày adidas UltraBoost ($180) so với Nike Epic React Flyknit ($150) vì công ty “3 sọc” phải trả phần trăm lợi nhuận cho công nghệ của BASF.
Nói đến Nike React, đây là một dạng đế chất liệu cao su tổng hợp hoàn toàn mới được chế tạo bởi chính đội ngũ nghiên cứu, phát triển khoa học và hoá chất của Nike. Dĩ nhiên, đúng với phong cách của Nike, họ không dại gì tiết lộ cụ thể những thành phần được dùng để chế tạo nên bộ đế này. Những thông tin được công bố bao gồm Nike React sử dụng những chất liệu mới, cao cấp và tận dụng những công nghệ định dạ ng linh hoạt, tiên tiến. Nike đã tiến hành thử nghiệm, so sánh đôi Nike Epic React Flyknit với đôi giày chạy bộ tốt nhất của họ trước đây là LunarEpic Flyknit 2, và nhận thấy Epic React Flyknit là mềm mại, êm ái, đàn hồi và bền vững hơn rất nhiều. Và, như để chọc tức đối thủ, Nike còn thông báo rằng đế React nhẹ hơn 30% so với đế Boost.
Điểm cuối cần nhấn mạnh là, có thể sẽ chẳng bao giờ có được một chất liệu hỗn hợp foam hoàn hảo cả. Vấn đề nằm ở chỗ, để foam được chế tạo ra càng tốt, người mang lại càng đòi hỏi cao hơn. Nên nhớ, trọng lượng và tốc độ chạy khác nhau của người mang cũng ảnh hưởng rất nhiều đến độ đàn hồi, nén ép và chuyển hồi năng lượng của giày. Thử thách được đặt ra ở đây là làm thế nào để tìm ra được sự cân bằng ổn định nhất cho đế giày.
Liệu mức độ thành công thực tế của công nghệ đế mới của Nike là như thế nào thì còn phải chờ xem, nhưng có thể nói trên cuộc chiến React vs Boost cụ thể này, Nike đang có phần nhỉnh hơn. Thêm nữa, đế Boost của adidas vẫn không có gì thay đổi trong 5 năm qua. Việc adidas vẫn khăng khăng rằng đế Boost của họ vẫn là “hàng tốt nhất trên thị trường” thì cũng giống như Apple quảng cáo rằng iPhone đời 5S vẫn là điện thoại tiên tiến nhất.
Đã đến lúc một chiến binh mới xuất hiện trên sàn đấu để thay đổi không khí. Và đế Nike React đang là một tay đấu mới cực kỳ sáng giá.
Tiếng Anh
